Fotomodel Lauren Lewis zet zich in voor eerlijke shea
4.000 jaar geleden wisten de Egyptenaren het al: sheaboter is ‘womens gold’. Het plantaardige vet gewonnen uit sheanoten wordt in veel verzorgingsproducten en make-up gebruikt vanwege vele positieve eigenschappen. Maar het gebied waar de shea vandaan komt staat onder druk. Fotomodel Lauren Lewis reisde af naar het shea-gebied in West-Afrika om met eigen ogen te zien wat de problemen én de oplossingen zijn.
De vraag naar sheaboter stijgt al jaren. Maar de Sahel, waar de sheabomen groeien, heeft te lijden door ontbossing en verwoestijning. De lokale bevolking ziet daardoor steeds vaker oogsten mislukken en de Nederlandse trekvogels vinden er in de winter steeds minder voedsel. Reden voor Cordaid en Vogelbescherming om het project Birds, Bees & Business te starten. Lauren Lewis nam, samen met Eddy Zoey, een kijkje waar de ingrediënten van haar verzorgingsproducten vandaan komen.
Je ging mee op reis omdat je shea gebruikt in je beauty routine. Stond je ooit eerder stil bij waar het vandaan kwam?
“Dat de shea een noot is die groeit aan een boom, was nieuw voor me. Evenmin besefte ik hoe sheaboter werd gemaakt. Dat bleek een enorme klus, uitgevoerd door alleen maar vrouwen. Maar dat Shea uit West-Afrika komt, wist ik al wel. En dat het een basis-ingrediënt is voor veel beautyproducten en heel vaak wordt gebruikt. Sinds ik betrokken raakte bij Birds, Bees & Business weet ik meer over de manier van produceren en hoe belangrijk de shea-inkomsten voor de vrouwen zijn. Ik ben eens al mijn potjes en tubes nagelopen. Heel vaak shea-boter. En dat komt dus allemaal uit de West-Afrikaanse Sahel, daar waar wij zijn geweest.”
Hoe heb je de reis naar West-Afrika ervaren?
“Afrika boeit me altijd. Ik reisde er al vaker heen, bijvoorbeeld naar Zimbabwe, Ghana en Oeganda. Het project sprak me meteen aan, vanwege de natuur en de plek. Mijn moeder is Nederlandse, mijn vader komt uit Nicaragua en heeft Afrikaanse roots. Ik groeide de eerste jaren van mijn leven op in Nicaragua, met mensen die minder hadden. De natuur en het klimaat daar is vergelijkbaar met West-Afrika. Daarom voelde het voor mij als thuiskomen.
In de documentaire zie je een ontmoeting tussen mij en een vrouw die Maimuna heet. Zij komt uit Burkina Faso en verwerkt sheanoten tot boter. We hadden meteen een klik en ze noemde me bijna als vanzelfsprekend haar dochter. In de film kun je zien dat ze mij een pot zuivere shea geeft. Die gebruik ik nog regelmatig en dan denk ik telkens aan haar.”
Wat maakte het meeste indruk op je tijdens de reis?
“Hoe zwaar het leven voor die vrouwen is! Van sheanoot tot sheaboter vergt zoveel stappen. De vrouwen – ook jonge meiden en zwangere vrouwen - moeten de noten eerst plukken, dan koken, stampen, mengen, opnieuw koken, enzovoort. Het verwerken tot boter is een heel ingewikkeld proces. Daarna moeten ze nog naar de markt om het te verkopen. Maar het mooie is wel dat de shea-business alleen door vrouwen wordt gerund. Het geld dat ze daarmee verdienen, is voor hen. Dat maakt ze zelfstandig. De mannen laten alles wat met shea te maken heeft links liggen. Die zouden pas een rol gaan spelen als er machines worden geïntroduceerd, zo werd mij verteld. Maar vooralsnog is het handwerk.
Wat ook indruk maakte, was het landschap. Ik besef nu pas hoe belangrijk het herstel en behoud van biodiversiteit zijn. Vooral Eddy Zoey leerde me op dat gebied veel. Hij wist zoveel over de vogels die ’s winters vanuit Nederland naar West-Afrika vliegen. En ook wat ze allemaal nodig hebben om in op de savanne te overleven. Mooi dat in Birds, Bees & Business zowel het natuurlijke landschap als de lokale economie aan bod komen.”
Heeft de reis je bewustzijn m.b.t. de herkomst van shea versterkt?
“Zeker! Ik was me altijd wel bewust van de herkomst van veel van mijn producten, maar ben nu extra alert op shea. Als ik het ergens op een pot zie staan, denk ik meteen aan de vrouwen in West-Afrika en wat zij er allemaal voor hebben moeten doen voor dat het in dit beautyproduct terecht kwam. Ik hoop dan maar dat het ook ‘goede shea’ is, uit een streek waar het landschap nog rijk is en de vrouwen een eerlijke prijs kregen. Fairtrade lijkt me een goed indicatie, maar zonder echt eigen kleurmerk, blijft het lastig om zeker te zijn of het in de hele keten wel klopt”
In hoeverre neem je ‘goede shea’ mee in je verhaal naar je achterban?
“Onze reis naar West-Afrika voor de documentaire is al meer dan een jaar geleden. Daarna is er – online en in de echte wereld – ontzettend veel gebeurd (Corona, Black Lives Matter). Hierdoor kwam de documentaire en communicatie daar omheen even stil te liggen. Nu is de film klaar en wordt hij onder andere uitgezonden op National Geographic. Ook voor mij een goed moment om er weer alle aandacht voor te hebben. Ik vind het leuk om mijn volgers te inspireren met producten die wél de juiste Shea gebruiken. Zo hebben we een zeepje laten ontwikkelen van shea uit ‘ons’ gebied. Zo kun je thuis de vrouwen in West-Afrika steunen.
